Meteen naar de inhoud

Natuurinclusieve agroforestry

Doel is: de zon benutten om optimaal CO2 om te zetten in energierijke biomassa (voedsel, hout en vezels). Daaraan dragen vooral houtige gewassen bij, die in etagebouw optimaal CO2 omzetten in voedsel voor organismen op en in de bodem, waardoor groei en biodiversiteit gestimuleerd worden. Toename van biodiversiteit gaat samen met langjarige CO2-vastlegging De toename van de CO2 in de atmosfeer wordt omgebogen. De ombuiging van toenemende CO2 in de atmosfeer en de ombuiging van afnemende biodiversiteit kunnen leiden tot regeneratie van het ecosysteem. Daaraan wil het Fonds Natuurinclusieve Streekboerderijen bijdragen door bij boeren boerderij portalen op te zetten gekoppeld aan een kennisplatform ten behoeve van de monitoring van het transitie proces. Desgewenst kunnen de hoeveelheids data uit het portaal gekoppeld worden naar de bedrijfsadministratie. Dan ontstaat een basis voor een integraal plan om agroforestry te versnellen met de mogelijkheid om de jaarlijkse ontwikkeling van de toegevoegde waarde per arbeidsuur (=verdienmodel) te volgen. Dit wordt geïllustreerd in een presentatie met 34 dia’s.

In regeneratieve agroforestry zijn de productiekosten laag door minimale toepassing van fossiele energie door het sluiten van kringlopen en het beperken van reststromen. Na aftrek van kosten is het op meerdere bodemsoorten in Nederland (theoretisch) mogelijk arbeid voldoende te belonen (in€/uur).

Het verdienmodel kan ontstaan door verhoging van de omzet in:

De verandering van minerale landbouw naar regeneratieve landbouw is ingrijpend en langdurig (>8 jaar). Dat vraagt om planning en monitoring waarbij gebruik gemaakt wordt van indicatoren gegroepeerd in kennis clusters. In de uitwerking hieronder kijken we eerst naar de ecologische basis in 3 kennisclusters; daarna naar de productie van voedsel, hout en vezels in hoeveelheden (clusters 4, 5 en 6); en daarna naar de verwaarding van de productie, planning en monitoring in de clusters 7-9. De kennisclusters zijn hieronder schematisch weergegeven.


Optimaal benutten van zonne-energie

Fotosynthese is de basis van de organische productie. Dat wil zeggen: hoe meer groen oppervlak en hoe minder kale grond, des te meer CO2 omzetting in organische stof. Dat is efficient in de voedselproductie, en andere producten en 'diensten'. Een indicator voor de efficiëntie is de CO2-voetafdruk van een prductieproces (i14).

De CO2-voetafdruk wordt bepaald door:

  • aantallen houtige planten per ha (i11)
  • de CO2-vastlegging op de bodem (i12) verminderd met CO2 uitstoot door gebruik fossiele energie (i13)
  • de CO2-vastlegging in de bodem (i22)
  • onttrekking van hout en vezels voor langjarige toepassingen, b.v. in de bouw (i52)

Op basis van de CO2-voetafdruk kunnen producenten het productieproces van voedsel, hout en vezels laten certificeren. certificeren. Het aantal certificaten zal overeenkomen met de CO2-voetafdruk (in tCO2/ha/jaar), ofwel de netto langjarige CO2-vastlegging (i14)


Optimaal benutten van zonne-energie

Fotosynthese is de basis van de organische productie. Dat wil zeggen: hoe meer groen oppervlak en hoe minder kale grond, des te meer CO2 omzetting in organische stof. Dat is efficient in de voedselproductie, en andere producten en 'diensten'. De indicator voor de efficiëntie is de CO2-voetafdruk van een prductieproces (i14).

De CO2 voetafdruk wordt bepaald door:

  • aantallen houtige planten per ha (i11)
    • de CO2 vastlegging op de bodem (i12) verminderd met de CO2 uitstoot door gebruik fossiele energie (i13)
    • de CO2 vastlegging in de bodem (i22)
    • onttrekking van hout en vezels voor langjarige toepassingen, b.v. in de bouw (i52)

    Op basis van de CO2-voetafdruk kunnen producenten het productieproces van voedsel, hout en vezels laten certificeren. Het aantal certificaten zal overeenkomen met de CO2-voetafdruk (in tCO2/ha/jaar), ofwel de netto langjarige CO2-vastlegging(i14)


Gezonde bodem

Bij de nulmeting wordt gekeken naar de pH en de nutriënten huishouding. Als die onder controle zijn, dan is er een basis voor langjarige CO2-vastlegging in de bodem; en dat betekent een toename van het bodemleven en dus van eiwitstructuren in schimmels en andere micro-organismen, die het bereik van de diepe wortelsystemen van bomen en struiken verder vergroten waardoor meer water en nutriënten binnen bereik komen. Toename van het bodemleven betekent ook meer diverse soorten bodemorganismen.

Bodem indicatoren

  • pH waarde (i21)
  • CO2 vastlegging in de bodem (i22)
  • aantal soorten schimmels in de bodem (i23)
  • aantallen grotere bodemorganismen, b.v. wormen (i24)


Water vasthouden

Een bodem met een hoog koolstofgehalte houdt veel water vast . Daardoor ontstaat meer waterbergingscapaciteit en meer kans dat planten bij droogte kunnen overleven. Als toch irrigatie nodig is met name in de eerste jaren na aanplant, dan wordt gebruik gemaakt van waterbesparende druppelsystemen.

Water indicatoren

  • hoogte van heggen i.v.m. luwte en CO2-vastlegging op de bodem (i31)
  • afstand tussen heggen in heggenland met strokenteelt (i32)


Vergroten van biodiversiteit

Meer biodiversiteit leidt tot meer veerkracht in het ecosysteem.Invasieve en plaagbestrijdende soorten komen meer in balans met invasieve soorten. Daardoor krijgen invasieve soorten minder kans. Zo verbinden we voedselproductie met natuurbeheer, waarbij niet het ene ten koste gaat van het andere, maar beide profiteren.

Indicatoren van biodiversiteit op de bodem

  • aantallen spontane soorten organismen op de bodem, b.v. tellingen door natuurorganisaties (i41)
  • aantallen soorten natuurlijke vijanden en plaagbestrijders (i42)


Diverse teelten combineren

Door diverse teelten optimaal te combineren profiteren we van de natuurlijke interactie tussen bodemleven, planten en dieren. Dat maakt de voedselproductie veerkrachtig.Het levert het een breed samengesteld voedselpakket op dat tegemoet komt aan de eisen van een gezond eetpatroon, met een goede balans tussen plantaardige en dierlijke eiwitten. Een optimaal deel van de producten wordt in de markt gezet.De omzet in hoeveelheden gemeten. De ontwikkeling van de hoeveelheden geeft een indicatie over de effectiviteit van landbouwkundige maatregelen.

Meting van hoeveelheden marktproducten

  • voedselproducten van meerjarige gewassen (i51)
  • hout en vezel producten (i52)
  • voedselproducten van éénjarige gewassen (i53)
  • producten van de dierhouderijen: zuivel, eieren en vlees (i55)


Goede landschappelijke inpassing

De planning van productstromen en de landschapsinrichting worden bepaald door de bodem, de waterhuishouding, cultuurhistorie en de natuurwaarde van de plek. Samen met boeren wordt gewerkt aan een plan en een gebiedseigen ontwerp met een aantrekkelijke afwisseling van hagen, voedselbossen, graasweiden, kruidenrijke akkers en strokenteelt. Een mooi erf hoort daarbij. Elke streekboerderij is een uniek ‘voedsellandgoed’.

Voordelen

  • aantrekkelijk voor bezoekers en recreanten
  • passend in de omgeving
  • visitekaartje voor het bedrijf


De omzet in euro berekenen:

  • Voedselproducten van houtachtige en kruidachtige meerjarige gewassen (i71)
  • Hout en vezel producten, die op de markt gebracht kunnen worden (i72)
  • Voedselproducten van éénjarige gewassen(i73)
  • Uitgifte van certificaten voor CO2-vastlegging en biodivers leven op en om de boerderij (i74)
  • Grondgebonden omzeti51-i54 x marktprijzen = i71-i74 uitgedrukt in euro/ha/jaar x aantal ha
  • Producten van de dierhouderijen: zuivel, eieren en vlees (i75 in euro/jaar)
  • overige activiteiten (i76 in euro/jaar)

  • Kosten kunnen verlaagd worden door minder fossiele energie toe te passen en het aantal arbeidsuren te beheersen. Kosten toegerekend aan grondgebonden omzet en dierhouderijen kunnen verlaagd worden door benutting van de ecosysteemdiensten (o.a. zon en biodiversiteit), door het sluiten van kringlopen en het beperken van reststromen.
    Na kosten aftrek kan de toegevoegde waarde (theoretisch) voldoende zijn om meer dan €30/uur te verdienen.


Lange termijn waarden creatie

De toename van divers genetisch materiaal en van voorraden (water en koolstof) op en in de bodem draagt bij aan de veerkracht van het exosysteem, en ook aan het bewustzijn bij consumenten waar hun voedsel vandaan komt.

Meerwaarde door:

  • bijdrage aan veerkracht van het ecosysteem
  • grotere betrokkenheid van consumenten
  • duurzaam perspectief voor toekomstige generaties


Planning, monitoring en kennisdeling

De unieke combinatie van de boer op de boerderij wordt in beeld en in kaart gebracht, door de visie van de boer te bespreken en door een nulmeting op basis van de belangrijkste indicatoren. Daarvoor worden vervolgens streefwaarden gesteld overeenkostig de lange termijn visie van de boer zodanig dat op termijn een voldoende arbeidsbeloning (in €/uur) gerealiseerd kan worden.

Bedrijfsmatige organisatie Ecologische basis
Zon
Bodem
Water
Biodiversiteit
Teelten
Landschap
Exploitatie
Waardencreatie
Monitoring